علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت
سیاه شدن شمع موتور سیکلت می‌تونه دلایل زیادی داشته باشه. از بنزین بی کیفیت و مشکلات احتراق بگیر، تا تنظیم نادرست کاربراتور و ناسازگاری مخلوط آب و هوا. توی بلاگ قراره فقط به یکی از رایج ترین مشکلاتی که این قطعه ممکنه داشته باشه، بپردازیم. یعنی علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت.
شمع موتورسیکلت، تقریبا اندازه یه بنده انگشت هست، با این حال یه قطعه حیاتی برای موتورسیکلت محسوب میشه. یه مشکل کوچیک توی شمع، باعث میشه که کل عملکرد موتور کلا عوض بشه و دردسرهای زیادی برای موتورسوار به وجود بیاره. اگر چندین ساله که موتورسواری، احتمالا با اینجور مشکلات مواجه شدی. یکی از شایع ترین اتفاق هایی که برای هر موتورسیکلتی ممکنه به وجود بیاد، سیاه شدن شمع موتور هست. وجود دوده و سیاهی روی شمع موتور، چیزی نیست که خیلی راحت از کنارش بگذری.
آشنایی با شمع موتور سیکلت
با پیشرفت سیستم احتراق و سوخت رسانی توی سال های اخیر، اهمیت شمع ها بیشتر از قبل شدند. میشه گفت، اگر کلا پنج تا از لوازم مصرفی موتورسیکلت، اهمیت حیاتی داشتن، یکی از اونها شمع موتور بود.
شمع هایی که الان ساخته میشن، سیستم جرقه زنی الکترونیکی قوی تری دارند و از مواد بهتری مثل مس و ایریدیوم ساخته میشن.
قسمت های مختلف شمع موتور سیکلت
شمع موتور سیکلت از قطعات اصلی سیستم جرقه زنی موتورسیکلت محسوب میشه. این قطعه هنگام جرقه زنی یه مقدار نویز مغناطیسی تولید میکنه. برای همین توی مدل های مختلفی برای موتورهای مختلف ساخته شده.
درسته که تنوع شمع موتورسیکلت خیلی زیاد هست اما قطعات تشکیل دهنده همشون تا حد زیادی مشترک هستند. قبل از اینکه بریم سراغ علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت، بهتره این قطعات رو بشناسیم.
قسمت های مختلف شمع موتور سیکلت، از انتهای باریک تر تا انتهای ضخیم تر، عبارتند از
- مهره ترمینال شمع
- بخش سرامیک موج دار
- عایق بالا
- شش ضلعی
- بدنه فلزی
- واشر
- رزوه ای
- عایق سرامیکی یا چینی
- الکترود مثبت مرکزی
- الکترود زمین
نحوه عملکرد شمع در موتور سیکلت
نحوه کار شمع های مختلف موتورسیکلت تقریبا یکی هست. شمع باید مقدار لازم انرژی رو برای اختراق سوخت داشته باشه. سیستم احتراق بین الکترودهای شمع اختلاف ولتاژ ایجاد میکنه.این اختلاف ولتاژ، باعث میشه که هر الکترون سرگردان توی شکاف هوا شتاب بگیره. این الکترون ها توی مسیرشون باعث آزاد شدن الکترون های بیشتری میشن. این اتفاق در نهایت باعث میشه که گازی که توی شکاف هست رسانا بشه.
موج الکترون ها، باعث میشه که توی شکاف جریان قوی الکتریکی برقرار بشه. به خاطر این بمباران الکتریکی، هر چیزی که توی این شکاف باشه به شدت گرم میشه. گرمای زیاد، ترکیبات شیمیایی رو تجزیه میکنه و به ذره های هوا و بنزین اجازه میده که دوباره با هم ترکیب بشن و انرژی زیادی آزاد کنن. این انرژِی باعث به کار افتادن انجین و در نهایت حرکت کردن موتورسیکلت میشه.
چگونه بفهمیم شمع شما خراب است یا کار نمی کند؟
برای اینکه بدانید شمع موتورسیکلت سالم است یا از کار افتاده ، می توانید به علائم خرابی شمع موتورسیکلت دقت کنید. یک راه ساده تر اینه که بری تعمیرگاه و اجازه بدی موتورساز، مشکل رو تشخیص بده
البته اگر به تعمیرکار دسترسی نداری، برای فهمیدن خرابی شمع، می‌تونی از دستگاه تست شمع هم استفاده کنی. اما این دستگاه یکم گرون هست و صرفه اقتصادی نداره.
چگونه شمع موتورسیکلت سیاه می شود؟
قبل از جواب دادن به این سوال که علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت چیه؟ باید بدونی که شمع موتور چجوری و چرا سیاه میشه.
ممکنه فقط یکی از شمع های موتورت سیاه بشن، یا همشون با هم سیاه بشه. بعضی اوقات هم فقط یه قسمتی از شمع سیاه و دوده زده میشه. سیاه شدن شمع به دلایل مختلفی اتفاق میوفته. بسته به اینکه چرا شمع موتورسیکلت سیاه شده، سرعت سیاه شدن این قطعه متفاوت هست.
دوده شمع جدید، معمولا بعد از 200 تا 300 کیلومتر موتورسواری به وجود میاد. اینکه شمع چقدر سیاه بشه، به کیفیت بنزین بستگی داره. برای همین بهتره از سوخت با کیفیت استفاده کنید.
علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت
سیاهی شمع موتورسیکلت، می تونه به دلایل زیر اتفاق افتاده باشه. بیاین اول یه نگاه کلی به این دلایل بندازیم و جلوتر، دقیق تر همشون رو بررسی کنیم:
- رسوب کردن کربن
- مخلوطی غنی سوخت (مقدار سوخت بیشتر از هوا باشه
- محدوده حرارتی
- میزان شکاف روی شمع
- فشرده سازی کم
- کثیف بودن فیلتر هوا
- تنظیم نبودن کاربراتور
- رسوب کردن روغن
- روغن اضافی در موتور
- خرابی واشر شمع
- سایش رینگ پیستون
- وجود رسوبات در الکترود مرکزی
رسوب کربن
شمع سیاه ، نشون دهنده این هست که موتورسیکلت توی فرآیند احتراق یا همون جرقه زنی مشکل داره. این یعنی که موتور چیزی که باید بسوزونه رو، نمی‌سوزونه. در واقع، ترکیب نادرست مخلوط آب و هوا، باعث ایجاد رسوب کربن میشه که شمع رو سیاه میکنه.
مخلوط غنی سوخت موتور سیکلت
وقتی میگیم مخلوط سوخت موتور ، غنی هست، یعنی به هر دلیلی، توی این مخلوط نسبت سوخت به هوا بیشتر از حالت نرمال شده. این مخلوط غنی باعث زیاد شدن کربن میشه و در نتیجه شمع موتور سیکلت سیاه میشه. البته این مخلوط غنی مشکل های دیگه مثل مصرف بالای بزنین توی مسافت کم، و پایین اومدن شتاب هم به وجود میاره.
محدوده حرارتی
اگر انجین موتور سیکلت خیلی سرد یا خیلی گرم بشه و محدوده استاندارد حرارتی اون حفظ نشه، ممکنه باعث سیاه شدن شمع ها بشه. این مشکل به دمای محل زندگی شما بستگی داره.
گستردگی شکاف روی شمع
اگر شکاف شمع شما خیلی زیاد باشه، درست نمی‌سوزه. به خاطر همین شمع آسیب می‌بینه و با دوده و گرد و غبار پوشیده میشه. در نهایت هم هوا از این فضا عبور می کند و شمع موتور سیاه میشه
فشرده سازی کم
بعضی وقت ها ممکنه موتور شما با مشکلات تراکم مواجه بشه. توی اینجور مواقع، موتور به خاطر فشرده سازی کم، هیچ توانی دریافت نمیکنه و روشن نمیشه. اگر دیدی موتورسیکلت روشن نمیشه، بهتره که شمع ها رو هم چک کنید تا سیاه نشده باشن
البته معمولا دلیل اصلی روشن نشدن موتورسیکلت، مشکل توی باتری اون هست. قبل از اینکه به این مشکل بر بخورید بد نیست بلاگ نحوه تشخیص علت روشن نشدن موتور سیکلت رو بخونید.
فیلتر هوای کثیف
یادتونه گفتیم ترکیب غنی هوا و سوخت باعث سیاه شدن شمع میشه؟ یکی از دلایلی که باعث غنی شدن ایم مخلوط میشه کثیف بودن فیلتر هوا هست. وقتی که فیلتر هوا کثیف میشه، مثل یه سد عمل میکنه و اجازه نمی ده هوا به اندازه کافی وارد موتور بشه و تناسب ترکیب سوخت رو به هم میریزه.
برای همین پیشنهاد میشه که هر چند وقت یکبار فیلتر هوای موتور رو چک کنید تا خیلی کثیف نشده باشه و بعد از یه مدت عوضش کنید.
تنظیم نادرست کاربراتور
کاربراتور قطعه ای هست که هوا و سوخت رو اول با هم ترکیب می کنه و بعد داخل سیلندر ها می‌فرسته. حالا اگر کاربراتور درست تنظیم نشده باشه و مقدار بیشتری از بنزین رو با هوا ترکیب کنه، باعث سیاه شدن شمع های موتور میشه.
توی اینجور مواقع، قدرت موتور هم به شدت پایین میاد. پس اگر در کنار سیاهی شمع، متوجه پایین اومدن قدرت موتور سیکلت شدید، بهتره به فکر تنظیم کردن کاربراتور باشید.
رسوب روغن
اگر متوجه شدی که شمع سیاه و خیس است و موقع برداشتن اون با دست، با گریس پوشانده شده است، احتمالا زیاد روغن رسوب کرده. رسوب روغن ممکنه به دلیل کیفیت پایین سوخت ایجاد بشه و رسوب روغن در اطراف شمع از ورود هوا و عملکرد صحیح شمع جلوگیری می کند و در نهایت شمع سیاه میشه
روغن اضافی در موتور
گر روغن زیادی در موتور بریزید، روغن اضافی وارد سیلندرهای موتور میشه. در نتیجه نوک شمع ها را مرطوب و روغنی می کنه. به همین دلیل موتور نمی تونه روغن را به طور کامل بسوزاند و رسوبات روغن زرد قهوه ای روی الکترودها و بدنه شمع دیده میشه. این پدیده که روغن کاری موتور سیکلت نامیده می شود، عامل احتراق زودهنگام موتورها و ایجاد سیاهی در اطراف شمع هست
خرابی واشر شمع
ممکن است موتور شما خوب کار کند، اما اگر واشر شمع آسیب ببینه، روغن موتور، نشت میکنه و شمع ها با روغن پوشیده میشن. نشتی روغن باعث میشه که جرقه مناسبی شکل نگیره و احتراق ناقص بشه
فرسودگی رینگ های پیستون
رینگ های پیستون ممکنه به قدری فرسوده شده باشند که روغن از روی پیستون چکه کنه. بعداً روغن لیز خورده به داخل سیلندر نشت می کند و شمع را چرب و سیاه می کند
وجود رسوب در الکترود مرکزی
وجود رسوبات در الکترود مرکزی، ظاهری اسفنجی به آن می بخشد و شکل نرمی داره. وجود رسوب در الکترود مرکزی می تونه به دلیل خرابی دلکوی موتورسیکلت رخ بده و از عملکرد عادی سیستم جرقه زنی جلوگیری کنه. تو این حالت، رسوب از ورود هوا و سوخت به اندازه کافی جلوگیری می کنه و در نتیجه شمع موتور سیاه میشه
اقدامات بعد از سیاه شدن شمع موتور سیکلت
شمع موتور سیکلت باید به طور مرتب تمیز و بازرسی بشه بهتره هر هشت تا ده هزار کیلومتر یکبار شمع ها رو چک کنید تا مشکلات ظاهری نداشته باشن اما اگر حس کردید توان و قدرت موتورسیکلت نسبت به قبل خیلی کمتر شده، بهتره زودتر از موعد شمع ها رو بررسی کنید. چون مشخص ترین علامتی که نشون میده شمع موتورسیکلت خراب شده، کم زور شدن موتور هست.
با تمیز کردن شمع و برطرف کردن ایرادی که از اول باعث سیاه شدن شمع شده، قدرت و زور موتورسیکلت بر می‌گرده. البته تمیز کردن الکترودهای شمع با سمباده خیلی پیشنهاد نمیشه مخصوصا اگر شمع موتور شما، ایریدیوم باشه. چون سمباده کشیدن روی شمع، باعث آسیب زدن به لایه محافظتی اون میشه.
روش تمیز کردن شمع سیاه شده موتور سیکلت
برای تمیز کردن شمع ها به یک ماده شوینده برای از بین بردن دوده و زنگ زدگی، یک برس با کیفیت و سفت یا یک مسواک و پارچه های خشک نیاز دارید
مواد شوینده رو داخل یه لیوان بریزید و شمع رو داخل اون بزارید. الکترودهای شمع باید کاملا داخل مواد شوینده قرار بگیرن. برای نیم ساعت تا چهل دقیقه بزارید به حال خودش باشه.
بعد از نیم ساعت، شمع رو از لیوان در بیارید برس یا مسواک رو حسابی روی سطح الکترود بکشید تا دوده از روی شمع ها جدا بشه. شمع رو با آب داغ بشورید تا همه کثیفی ها و مواد شوینده ای که استفاده کردید، پاک بشن و در نهایت با یه پارچه خشک کنید. بد نیست برای محکم کاری، از سشوار هم برای خشک کردن شمع استفاده کنید.
شمع تمیز، نسبت به شمع دوده زده و سیاه تا 15 درصد کارایی بهتری داره و کمک میکنه احتراق بهتر انجام بشه.