اگزوز حرفه‌ای روی موتور تک سیلندر؛ صدای بیشتر یا کارایی کمتر؟

کاهش گشتاور در دورهای پایین 

در هر موتور احتراق داخلی، هنگام خروج گازهای داغ از سیلندر، مقداری فشار برگشتی در اگزوز ایجاد می‌شود. این فشار به شکل‌گیری موج برگشتی کمک می‌کند. در واقع زمان بسته شدن سوپاپ دود، بخشی از مخلوط تازه هوا و سوخت در سیلندر نگه داشته می‌شود تا احتراق بعدی کامل‌تر و گشتاور در دورهای پایین بیشتر شود.

در موتورهای تک سیلندر، این فرایند بسیار حساس‌تر انجام می‌شود. کاهش بیش‌ازحد فشار برگشتی (یعنی همان چیزی که در اگزوزهای حرفه‌ای رخ می‌دهد) در این موتورها باعث خروج سریع گازهای تازه می‌شود و در نتیجه فرآیند مکش و احتراق ناقص انجام خواهد شد. این شرایط نتیجه‌ای جز کاهش محسوس گشتاور در دورهای پایین نخواهد داشت.

تأثیر اگزوز ریس بر شتاب اولیه

گشتاور دورهای پایین، اصلی‌ترین عامل اصلی شتاب‌گیری اولیه است؛ مخصوصاً در موتورهای تک سیلندر که تمام نیرو از یک کورس پیستون تولید می‌شود. پس وقتی فشار برگشتی کم شود، موتور در دورهای بالاتر به توان مورد نظر خواهد رسید و این یعنی موتورسوار مجبور است گاز بیشتری بدهد و کلاچ را طولانی‌تر نگه دارد. نتیجه اینکه شتاب اولیه کاهش پیدا می‌کند، مصرف سوخت زیاد می‌شود و حتی ممکن است موتور داغ کند.

ناسازگاری با مپ یا کاربراتور فابریک 

یکی از نکاتی که باید بدانید، این است که سیستم سوخت (کاربراتور یا مپ ECU) موتورهای تک سیلندر برای شرایط استاندارد طراحی شده‌اند؛ به عبارتی مقدار هوای ورودی، فشار برگشتی و میزان تخلیه گازها یک نسبت مشخص دارند. پس وقتی فشار برگشتی کم شود، سرعت خروج گازها زیاد شود و فشار داخل سیلندر کاهش پیدا کند، نسبت هوا به سوخت (Air–Fuel Ratio) از حالت استاندارد خارج می‌شود و موتور اصطلاحاً «فقیر» کار می‌کند.

فقیر شدن مخلوط هوا و سوخت

در حالت استاندارد، نسبت ترکیب هوا و سوخت حدود ۱۴.۷ به ۱ است؛ یعنی میزان هوا ۱۴.۷ برابر میزان سوخت است. حالا وقتی یک اگزوز اسپرت نصب کنید، حجم هوای خروجی افزایش می‌یابد و ECU یا کاربراتور فرصت جبران نخواهد داشت. در نتیجه سوخت به مقدار کافی تزریق نمی‌شود و دمای احتراق بالا می‌رود. این شرایط پیامدی به ‌جز افت توان، کوبش‌های ریز، داغ شدن شمع و کاهش عمر موتور نخواهد داشت.

خطرات احتمالی برای سوپاپ و واشر سرسیلندر

افزایش دمای احتراق در موتورهای تک سیلندر که سیستم خنک‌کننده ضعیف‌تری دارند، باعث می‌شود که گرمای اضافی به سوپاپ خروجی و واشر سرسیلندر منتقل ‌شود. به‌ مرور زمان این مسئله باعث تاب برداشتن سوپاپ، سوختگی لبه‌ها و در نهایت منجر به خرابی سرسیلندر خواهد شد. علاوه بر این، نوسان دمایی ناشی از احتراق،‌ به حلقه‌های پیستون فشار وارد کند و مصرف روغن را بالا می‌برد.

افزایش صدا، اما نه آن چیزی که انتظار دارید 

یکی از مهم‌ترین دلایلی که موتورسواران به سراغ اگزوز حرفه‌ای می‌روند، صدای متفاوت اگزوز است؛ اما در موتورهای تک سیلندر، ساختار احتراق و خروج گازها به‌گونه‌ای است که حتی با نصب بهترین اگزوزهای بازار هم نمی‌توانید آن صدایی که دوست دارید را بشنوید.

تفاوت صدای تک سیلندر با چند سیلندر و محدودیت‌های آن

در موتورهای چند سیلندر، احتراق به گونه‌ای است که باعث هم‌پوشانی پالس‌های صوتی می‌شود و به همین دلیل صدای اگزوز یکنواخت‌تر و جذاب است؛ اما در موتورهای تک سیلندر، فاصله زمانی میان هر انفجار زیاد است و در نتیجه صدای تولید شده حالت «ضربانی» و ناپیوسته پیدا می‌کند.

اگزوزهای حرفه‌ای با حذف صدا خفه‌کن و افزایش قطر لوله، این پالس‌ها را شدیدتر و ناهنجارتر می‌کنند. در نتیجه صدای آزاردهنده‌ای تولید می‌شود که هیچ جذابیتی هم ندارد.

بیشتر شدن لرزش و خستگی راننده 

موتورهای تک سیلندر لرزش بیشتری نسبت به چند سیلندرها دارند، چون تمام انرژی از یک سیلندر تولید می‌شود و بین هر انفجار، لحظه‌ای سکون وجود دارد. وقتی اگزوز فابریک با نمونه‌های اسپرت جایگزین ‌شود، مسیر خروج گاز کوتاه‌تر و لرزش زیادتر می‌شود. در این شرایط ارتعاشات از منیفولد و بدنه اگزوز به شاسی و بعد به دسته‌ها و فرمان منتقل می‌شود.

تاثیر روانی و فیزیکی در رانندگی‌های طولانی 

در مسیرهای کوتاه شاید این مسئله آزاردهنده نباشد، اما در مسیرهای طولانی یا در ترافیک، این ارتعاشات باعث خستگی موتورسوار می‌شود. علاوه بر این صدای گوش‌خراش اگزوز به همراه لرزش‌های زیاد باعث کاهش تمرکز خواهد شد.

افزایش استهلاک و مصرف سوخت 

کاهش فشار برگشتی و فقیر شدن مخلوط سوخت و هوا باعث می‌شود که موتور در دورهای بالاتر به توان موردنظر برسد. همان‌طور که قبلاً گفتیم اگر این شرایط ادامه‌دار شود، نه‌تنها مصرف سوخت بالا می‌رود که قطعاتی مثل پیستون، رینگ و سوپاپ هم زودتر مستهلک می‌شوند.

تاثیر کارکرد در محدوده غیر بهینه 

در واقع، اگزوز حرفه‌ای اگر بدون تنظیم کاربراتور یا مپ نصب شود، عملکرد موتور را از حالت بهینه خارج می‌کند و باعث افزایش حرارت، افت راندمان و کاهش عمر مفید روغن موتور می‌شود.

راهنمای جایگزین‌های منطقی 

اگر هدف شما از تغییر اگزوز فقط صدای بهتر یا ظاهر اسپرت‌تر است، خوشبختانه باید بدانید که راه‌حل‌های کم ‌ریسک‌تری هم وجود دارد. تمیز نگه‌داشتن سیستم ورودی هوا، تعویض منظم فیلتر و استفاده از شمع مناسب، تأثیر بسیار بیشتری بر نرم کار کردن موتور و همچنین کیفیت صدای موتور تک سیلندر دارد.

توجه کنید که اگر موتور شما از نوع کاربراتوری است و خواستید اگزوز فابریک را با یک اگزوز ریس عوض کنید، باید میزان پاشش سوخت یا جت نازل را هم مطابق با آن تنظیم کنید.

جمع‌بندی 

نصب اگزوز حرفه‌ای روی موتورهای تک سیلندر نه‌تنها قدرت موتور و صدای اگزوز را بهبود نمی‌دهد که حتی باعث کاهش فشار برگشتی، افت گشتاور در دورهای پایین، افزایش حرارت انجین و استهلاک زودهنگام قطعات می‌شود. پس در واقع ما چیزی به اسم اگزوز حرفه‌ای تک سیلندر نداریم.

نکته آخر اینکه حتی در خصوص موتورهای چند سیلندر هم «صدای بلندتر» الزاماً به معنای «عملکرد بهتر» نیست. در واقع برای این موتورها هم باید شما سیستم سوخت را مطابق با اگزوز جدید تنظیم کنید تا موتور همیشه عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.

اگر برای موتورسیکلتتان نیاز به قطعات مصرفی مانند لنت، فیلتر و شمع داشتید، یک خبر خوب برای شما داریم: در فروشگاه دکتر موتوری می‌توانید همه این موارد را به همراه تجهیزات ایمنی مثل کلاه کاسکت فک ثابت، تجهیزات امنیتی مانند قفل دیسک موتور و دزدگیر موتور از فروشگاه دکتر موتوری به‌ صورت اقساطی تهیه کنید.

سؤالات متداول

چرا اگزوز اسپرت برای موتورهای تک سیلندر مناسب نیست؟

چون اگزوزهای اسپرت معمولاً برای موتورهای چند سیلندر طراحی می‌شوند که فشار برگشتی اهمیت کمتری دارد.

آیا تنظیم کاربراتور بعد از تعویض اگزوز ضروری است؟

بله. هر تغییر در مسیر خروجی گازها، ترکیب هوا و سوخت را تغییر می‌دهد. اگر تنظیم مجدد انجام نشود، احتراق فقیر و داغ شدن بیش‌ازحد موتور اجتناب‌ناپذیر است.

کاهش فشار برگشتی در موتورهای تک سیلندر چه پیامدی دارد؟

باعث افت گشتاور در دورهای پایین، داغ شدن بیش‌ازحد موتور و افزایش استهلاک قطعات می‌شود.