روغن ریزی موتور سیکلت
هیچ‌کس دوست ندارد وقتی با عجله به سراغ موتورسیکلتش می‌رود تا کارهای روزمره‌اش را انجام دهد، ناگهان با یک لکه روغن روی زمین مواجه شود. اگر تاکنون در این موقعیت قرار گرفته باشید، احتمالاً به این فکر کرده‌اید که چرا این اتفاق افتاده و تعمیر آن چقدر هزینه خواهد داشت.
معمولاً روغن‌ریزی در موتورهایی که کارکرد بالایی دارند اتفاق می‌افتد، ولی اگر موتور صفر شما هم دچار روغن‌ریزی شد، نباید ساده از کنار این موضوع بگذرید؛ چرا که بی‌توجهی به یک روغن‌ریزی کوچک می‌تواند منجر به هزینه‌های سنگین شود.
در این مقاله از بلاگ دکتر موتوری قصد داریم بررسی کنیم که روغن‌ریزی موتور به چه دلایلی رخ می‌دهد و چه اقداماتی برای جلوگیری از آن می‌توان انجام داد.
روغن ریزی موتور از چیست
خرابی واشرها و اورینگ‌ها از اصلی‌ترین دلایل نشتی روغن موتور سیکلت هستند. به طور کلی، علت اصلی این مشکل را باید در انجین موتور سیکلت جستجو کرد و قبل از باز کردن آن، نمی‌توانیم علت اصلی آن را پیدا کنیم. یک نقطه ضعف مانند یک واشر خراب، یک اورینگ آسیب دیده یا یک ترک ساده، از دلایل روغن ریزی هستند. گاهی اوقات با عوض کردن یک واشر کوچک این مشکل را می‌توان برطرف کرد. اما در موارد شدیدتر، باید به فکر تعویض سرسیلندرها باشید. در مواردی هم روغن ریزی فقط به دلیل زیاد روغن ریختن در محفظه آن اتفاق می‌افتد و مشکل جدی‌ای در انجین به وجود نیامده است.
دلایل روغن ریزی موتور
اگرچه خرابی واشرها و اورینگ‌ها، اصلی‌ترین دلایل نشتی روغن موتور سیکلت هستند؛ اما به طور کلی می‌توان این‌طور گفت که روغن ریزی وجود یک مشکل در انجین را نشان می‌دهد. گاهی اوقات این مشکل را به‌سادگی می‌توان برطرف کرد؛ مثلاً وقتی که واشر خراب شده، کافی است آن را عوض کنید. با این حال گاهی روغن ریزی نشان‌دهنده یک مشکل جدی‌تر مثل خرابی سرسیلندرها است.
در ادامه به مهم‌ترین دلایل روغن‌ریزی موتور اشاره خواهیم کرد:
خرابی واشرها
واشر موتور سیکلت قطعه‌ای است که بخش‌های مختلف موتور سیکلت را آب‌بندی و از نشت مایعاتی مانند روغن موتور جلوگیری می‌کند. اکثر اوقات خرابی واشر مهم‌ترین دلیل روغن ریزی موتور سیکلت است و با تعویض آن مشکل به‌راحتی حل می‌شود.
ترک سیلندر
بیشتر قطعات انجین موتور سیکلت مانند پیستون‌ها و سیلندرها، در قسمتی به نام بلوک سیلندر قرار دارند. اگر این بخش از موتور سیکلت ترک بخورد، احتمال نشت روغن بسیار بالا می‌رود. در اصل، ترک سیلندر از اصلی‌ترین دلایل روغن ریزی موتور سیکلت است که بیشتر به خاطر داغ شدن موتور و یا وارد شدن ضربه به آن به وجود می‌آید. متأسفانه، رفع این مشکل هزینه بسیار بالایی دارد و حتماً باید توسط یک مکانیک ماهر انجام شود.
فرسودگی کارتر روغن
یکی دیگر از دلایل روغن ریزی، فرسودگی کارتر روغن است. کارتر جایی است که روغن در آن ریخته می‌شود؛بنابراین طبیعی است که وقتی ترک بخورد یا پوسیده باشد، روغن به بیرون راه پیدا کند.
ترک‌خوردگی سرسیلندر
یکی دیگر از اجزای انجین که ترک خوردنش باعث روغن ریزی می‌شود، سرسیلندر موتور سیکلت است. سرسیلندر معمولاً به دلیل فرسودگی، سفت شدن بیش‌ازحد پیچ‌های سرسیلندر یا ضربه دیدن موتور ترک می‌خورد.
عوض نکردن فیلتر روغن
عوض نکردن فیلتر روغن به طور مستقیم باعث این اتفاق نمی‌شود، اما یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی است که منجر به نشت روغن از انجین می‌شود. زمانی که فیلتر روغن کثیف است، فشار روغن در انجین بالا می‌رود و موتور به روغن ریزی می‌افتد. به‌طورکلی می‌توان این‌گونه گفت که عوض نکردن به‌موقع فیلتر روغن، باعث تشدید مشکلات انجین می‌شود.
ریختن روغن بیشتر از ظرفیت
اگر هنگام عوض کردن روغن موتور سیکلت، بیشتر از مقداری که باید روغن بریزید، روغن اضافه بیرون می‌ریزد؛ بنابراین باید توجه کنید که هنگام تعویض روغن، دقیقاً همان مقداری که نیاز است، روغن بریزید.
داغ شدن بیش‌ازحد موتور سیکلت
یکی دیگر از مواردی که به طور غیرمستقیم منجر به روغن ریزی می‌شود، داغ شدن انجین موتور سیکلت است. زمانی که حرارت انجین بالا می‌رود، قطعات مختلف آن از جمله واشرها آسیب می‌‌بینند. خراب شدن واشرها و ترک خوردن قطعات موتور سیکلت در نهایت باعث روغن ریزی می‌شوند.
روغن موتور سیکلت بی‌کیفیت
اگر موتور سیکلت نو کم کارکردی دارید، اما در آن روغن موتور بی‌کیفیت بریزید، باید منتظر مشکلاتی مانند روغن ریزی باشید. در واقع، روغن بی‌کیفیت به‌مرور زمان به‌تمامی قطعات انجین آسیب می‌زند و باعث ترک خوردن، فرسودگی و زنگ‌زدگی قطعات موتور می‌شود. همان‌طور که قبلاً گفتیم فرسودگی و ترک خوردن قطعات انجین باعث روغن ریزی موتور سیکلت می‌شود.
وارد شدن ضربه به انجین
گاهی اوقات در تصادفات، موتور سیکلت دچار ضرب‌دیدگی و متعاقباً ترک خوردن قطعات مختلف می‌شود. ترک‌خوردگی هم که قبلاً گفتیم یکی از دلایل روغن ریزی است.
مهم‌ترین علائم روغن ریزی موتور
- وجود لکه روغن در جایی که موتور پارک شده
- پایین آمدن سطح روغن موتور سیکلت
- احساس بوی روغن سوخته هنگام موتور سواری
- دود شدید از اگزوز موتور سیکلت
- سختی در عوض کردن دنده
جلوگیری از روغن ریزی موتور سیکلت
با مراقبت درست از موتور سیکلت خود، می‌توانید از روغن ریزی موتور سیکلت جلوگیری کنید و هزینه‌های درازمدت خود را کاهش دهید. به طور کلی، برای جلوگیری از نشت روغن، موارد زیر را رعایت کنید:
- از روغن باکیفیت و مناسب استفاده کنید
- روغن و فیلتر روغن را به موقع عوض کنید
- روغن موتور سیکلت را در سطح مناسب نگه دارید
- قطعات و واشرهای فرسوده را عوض کنید
- موتور را روی سطح صاف پارک کنید
- از واشرها و اورینگ‌های اصلی در موتور استفاده کنید.
- از خرابی‌ها و چاله‌های جاده دوری کنید تا کارتر روغن آسیب نبیند.
دلایل پنهان روغن ریزی
بعضی وقت‌ها تمام واشرها و قطعات سالم هستند اما موتور همچنان روغن‌ریزی دارد. در چنین شرایطی باید موارد دیگری را بررسی کنیم که معمولاً دور از ذهن هستند:
ایراد در سیستم تهویه کارتر (PCV)
سیستم تهویه کارتر یا همان PCV وظیفه دارد فشار اضافی داخل انجین را تخلیه کند. اگر این مسیر مسدود شود یا به هر دلیلی درست کار نکند، فشار درون کارتر بالا می‌رود و روغن از جایی که ضعیف‌ترین اتصالات را دارد (واشر یا اورینگ‌ها) به بیرون می‌ریزد.
تغییرات شدید دمایی
انجین موتورسیکلت‌هایی که در طولانی‌مدت در معرض سرد و گرم شدن‌های پیاپی هستند، بیشتر در معرض ترک‌خوردگی قرار دارند (مثلاً روشن کردن موتور سرد در زمستان و سریع شروع به حرکت کردن). در این شرایط معمولاً قسمت‌های فلزی مثل سرسیلندر و کارتر دچار انبساط و انقباض ناگهانی می‌شوند که همین باعث ترک‌خوردگی و نشت روغن خواهد شد.
بررسی علت بر اساس بخش و قطعه
حالا که همه دلایل را بررسی کردیم، بهتر است آن‌ها را دسته‌بندی کنیم تا راحت‌تر بتوانید منشأ روغن ریزی را پیدا کنید. به این صورت می‌توانید هزینه تعمیر را هم تا حدودی تخمین بزنید.
هزینه تقریبی | محل نشتی | علت اصلی |
۵۶۱ هزار تومان تا ۱.۱ میلیون تومان | محل اتصال قطعات انجین، سرسیلندر | واشر یا اورینگ |
بسیار بالا (۲ تا ۵ میلیون تومان +) | اطراف سیلندر و پیستون | بلوک سیلندر |
حدود 2 میلیون تومن | زیر موتور (کف کارتر) | کارتر روغن |
۲.۵ تا 4.5 میلیون تومان | اطراف پیچ‌ها و آب‌بندی‌ها | سرسیلندر |
۹۰ تا ۱50 هزار تومان | اطراف فیلتر و اورینگ | فیلتر روغن |
چگونه روغن ریزی موتور را درست کنیم؟
برای تعمیر موتور سیکلتی که روغن ریزی دارد، باید در اولین فرصت به یک موتور ساز که به تعمیر موتور شما تسلط دارد مراجعه کنید. توجه کنید که روغن ریزی می‌تواند نشانه مشکل بزرگی در انجین موتور سیکلت باشد به همین دلیل، بهتر است یک موتور ساز ماهر را انتخاب کنید.
برای رفع روغن ریزی موتور سیکلت، در ابتدا باید محل نشتی را پیدا کنید. سپس با باز کردن انجین، محل دقیق و علت اصلی روغن ریزی را پیدا کنید. در نهایت برای تعمیر موتور، به احتمال زیاد نیاز دارید یک سری قطعات را عوض کنید تا عملکرد موتور سیکلت مانند قبل شود.
روغن ریزی چه آسیبی به موتور سیکلت می‌زند؟
در صورتی که به علائم روغن ریزی موتور سیکلت اهمیت ندهید و به دنبال تعمیر آن نیوفتید، ممکن است مشکلات زیادی برای موتور شما به وجود بیاید. به طور مثال، روغن ریزی می‌تواند باعث بالا رفتن مصرف سوخت و پایین آمدن عملکرد انجین موتور سیکلت شود. همچنین با پایین آمدن سطح روغن در انجین، هر آسیب و ترکی که روی قطعات مختلف از قبل بوده، شدیدتر می‌شود و به مرور، عملکرد موتور سیکلت به طور کلی مختل می‌شود.
همچنین در نظر بگیرید که خود نشتی روغن از موتور سیکلت، در واقع نشانه خرابی قطعاتی در انجین است و اگر به موقع این مشکل را برطرف نکنید، ممکن است برای همیشه موتور خود را از دست بدهید.
تشخیص و عیب‌یابی مرحله‌ای
اگرچه بیشتر علت‌های روغن ریزی به انجین مربوط می‌شود اما همیشه لازم نیست که انجین را باز کنید. قبل از اینکه سراغ مکانیک بروید، کارهای زیر را انجام دهید، احتمالاً مشکل را پیدا خواهید کرد. اگر پیدا نکردید، آن وقت احتمالاً مشکل جدی است و باید از مکانیک کمک بگیرید.
۱. بررسی اولیه با تمیز کردن
قبل از هر کاری، انجین را کامل تمیز کنید. بهتر است از اسپری شست‌وشوی انجین استفاده کنید. این کار به شما کمک می‌کند که محل دقیق نشت روغن را راحت‌تر پیدا کنید.
۲. استفاده از مقوا زیر موتور
یک تکه مقوا زیر موتور قرار دهید و موتور را چند ساعت روشن نکنید. پس از آن می‌توانید لکه روغن روی مقوا را بررسی کنید و ببینید که نشتی از کجاست (مثلاً زیر کارتر یا اطراف فیلتر روغن).
۳. استفاده از پودر تالک یا آرد
یکی از ساده‌ترین راه‌های تشخیص محل نشتی روغن، استفاده از پودر تالک یا آرد است. در این روش باید روی قسمت‌هایی که مشکوک به روغن ریزی هستند، کمی از این پودر یا آرد را بپاشید؛ مثلاً اطراف کارتر، سرسیلندر یا درپوش روغن. موتور را روشن کنید و کمی صبر کنید تا روغن کامل به جریان بیفتد. پس از آن می‌توانید به‌راحتی محل نشت روغن را مشخص کنید.
۴. استفاده از رنگ‌های فلورسنت
یکی دیگر از راه‌های پیدا کردن محل نشتی روغن این است که داخل محفظه روغن کمی از این پودر فلورسنت بریزید و بعد موتور را روشن کنید تا روغن به جریان بیفتد. پس از آن کافی است با یک چراغ UV بخش‌های مختلف موتور را بررسی کنید تا ببینید نشتی از کجا رخ می‌دهد.
۵. بررسی سطح روغن
گاهی محفظه روغن خیلی زود خالی می‌شود ولی هیچ لکه‌ای هم نمی‌بینید. در این حالت معمولاً روغن وارد سیلندر و محفظه احتراق می‌شود و می‌سوزد. از نشانه‌های این روغن ریزی می‌توان به بوی روغن سوخته یا خروج دود آبی از اگزوز اشاره کرد.
راهنمای نگهداری پیشگیرانه موتور سیکلت
احتمالاً بارها شنیده‌اید که پیشگیری بهتر از درمان است، در مورد موتور سیکلت هم این ضرب‌المثل صدق می‌کند. در بیشتر موارد روغن ریزی به دلیل عدم نگهداری درست رخ می‌دهد؛ بنابراین با رعایت نکات ساده زیر تا حد زیادی می‌توانید از روغن ریزی موتور و مشکلات بعد از آن جلوگیری کنید.
۱. روغن موتور را از برند معتبر تهیه کنید. توجه کنید که ویسکوزیته و استاندارد روغن باید با انجین موتورسیکلتتان سازگار باشد.
۲. روغن موتور و فیلتر روغن را به‌موقع عوض کنید. در شرایط عادی بهتر است این کار را هر ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلومتر و در شرایط آب‌وهوایی گرم و پر گردوغبار بهتر است این کار را هر ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر انجام دهید. فیلتر روغن را هم هم‌زمان با روغن عوض کنید.
۳. یک‌بار در ماه سطح روغن را با گیج اندازه‌گیری کنید. اورینگ درپوش روغن و پیچ کارتر را بررسی کنید و از سفت بودن پیچ‌های سرسیلندر مطمئن شوید.
۴. موتور را روی سطح صاف پارک کنید تا فشار اضافی به کارتر وارد نشود. برای اینکه موتور کمتر دچار شوک دمایی شود، بهتر است از چادر موتورسیکلت استفاده کنید.
۵. اگرچه قطعات یدکی غیر اصل ارزان‌تر هستند ولی باید به این نکته هم توجه کنید که خیلی زود خراب می‌شوند؛ بنابراین بهتر از قطعات اصلی استفاده کنید.
اشتباهات رایج مالکین در نگهداری موتور سیکلت
خیلی از روغن‌ریزی‌ها به خاطر اشتباهات ساده‌ای است که خود موتورسواران مرتکب می‌شوند. اگر این موارد را بشناسید تا حد زیاد احتمال روغن ریزی کم می‌شود.
- اگر روغن موتور به‌موقع عوض نشود، خاصیت روانکاری و خنک‌کنندگی‌اش را از دست می‌دهد، باعث خرابی اورینگ‌ها می‌شود و نهایتاً به بیرون راه پیدا می‌کند.
- واشرها و اورینگ‌های غیر اصل خیلی زود ترک می‌خورند یا تغییر شکل می‌دهند و در هر دو حالت روغن به بیرون نشت خواهد کرد.
- اگر موتور مدت طولانی بلااستفاده بماند، روغن داخل کارتر ته‌نشین می‌شود و واشرها خشک می‌شوند. در نتیجه احتمال اینکه روغن نشت کند، بسیار زیاد خواهد بود.
خلاصه مطلب
روغن ریزی موتور سیکلت، اگرچه ممکن است در ابتدا مسئله کوچکی به نظر برسد، اما می‌تواند به سرعت به یک مشکل جدی تبدیل شود. نادیده گرفتن این نشانه، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به موتور و در نهایت، هزینه‌های تعمیرات بسیار بالا شود. بنابراین، به محض مشاهده علائم روغن ریزی، بهتر است موتور خود را به یک مکانیک متخصص بسپارید. انتخاب یک مکانیک ماهر و استفاده از قطعات با کیفیت، تضمینی است برای تعمیر اصولی و دوام بیشتر موتور سیکلت شما. به یاد داشته باشید که سلامت موتور سیکلت، مستقیماً با لذت سواری شما گره خورده است.
